Lý
Nhân là một huyện nằm ven sông Hồng có đất đai màu mỡ thuận lợi cho
việc phát triển nông nghiệp, đặc biệt một số cây ăn quả như nhãn, chuối,
cam chanh, hồng, quýt...
Quýt Lý Nhân đã từng nổi tiếng khắp nơi
không những trong nước mà còn được xuất khẩu ra thị trường thế giới. Vào
những năm 1960 - 1970 của thế kỷ XX, quýt Lý Nhân đã được xuất khẩu
sang Liên Xô và một số nước Đông Âu cũ. Quýt có nhiều loại nhưng thơm,
ngon, chất lượng hơn cả là Quýt Hương. Quýt Hương có mùi thơm riêng
biệt. Xưa kia quýt Hương đã từng dùng làm đặc sản tiến vua.
Khác với giống quýt của địa phương khác, quýt Lý Nhân quả dẹt, vỏ
giòn, mỏng vừa phải, khi chín màu vàng ươm. Cũng giống như cam, bề mặt
của vỏ quýt có những hạt tinh dầu nhỏ li ti khi bóc tỏa ra mùi thơm đặc
trưng của quýt. Hàng năm cứ vào mùa Rươi (tháng 9 - 10 Âm lịch) cũng là
mùa quýt chín, người ta dùng vỏ quýt để làm tăng hương vị của món chả
Rươi. Ngoài ra vỏ quýt còn dùng làm vị thuốc.
Hiện nay, quýt Lý Nhân
đang được ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Nam phối hợp với
một số Viện khoa học lập dự án bảo tồn và phát triển giống quýt quý
hiếm này.
_____________________________________________________
CÁ KHO NHÂN HẬU
Cá kho Nhân Hậu: Làng Đại Hoàng thuộc xã Nhân Hậu cũ nay là xã Hoà Hậu - huyện Lý Nhân vốn có nghề dệt vải lâu đời. Ngoài đặc sản hồng không hạt, chuối ngự và một vài món ăn dân tộc khác, còn có món cá kho được xếp vào diện món ăn đặc sản tiêu biểu của địa phương.
Cá kho ở đâu mà chả có! Đúng vậy nhưng cá kho Nhân Hậu có hương vị khác, hễ ai ăn một lần rồi thì nhớ mãi. Không rõ người dân Nhân Hậu có bí quyết chế biến, kho cá như thế nào, chỉ biết rằng vào dịp Tết, giỗ nhà nào cũng phải có một nồi cá kho vừa là một trong các món dùng cúng gia tiên, vừa làm thức ăn và dùng để tiếp khách trong bữa cơm của gia đình. Bánh chưng tết ăn với cá kho Nhân Hậu không còn gì ngon hơn. Cá kho có màu vàng xẫm, khi dùng đũa xắn thành miếng nhỏ ta cảm thấy như cá rắn chắc nhưng khi ăn miếng cá lại bở tơi trong miệng. Cá được kho khô cùng với một số gia vị như gừng, giềng, tương đậu...nên có mùi đặc trưng khó quên. Cá dùng để kho thường là cá trắm đen, cá trôi hay cá chép. Tuy nhiên các loại cá khác người dân Nhân Hậu đem kho đều có hương vị của cá kho Nhân Hậu
_____________________________________________
BÁNH ĐA KHÔ TRÁNG VỪNG
Bánh đa khô tráng vừng Kiện Khê: Bánh đa khô tráng vừng, quạt phổng địa phương nào chả có. Nhưng mỗi nơi có một bí quyết xay bột, tráng bánh và quạt lửa khác nhau dẫn đến chất lượng bánh đa khác nhau. Bánh đa xứ Kiện Khê - H. Thanh Liêm là một trong số bánh đa có tiếng trong vùng. Ăn bánh đa Kiện ta có được cảm giác giòn của bánh đa, vị thơm của vừng và có cả vị bùi, ngọt tự nhiên của bột gạo...Thật khó tả hết hương vị của bánh đa khô tráng vừng xứ Kiện. Để tăng thêm hương vị của bánh đa, người ta có thể ăn kết hợp bánh đa với chuối tiêu chín hoặc cùi dừa.
_____________________________________________
Bánh Cuốn Chả Phủ Lý
TTO - Vùng quê chiêm trũng Hà Nam là đất thuần nông nên những món quà ngon nhất đều làm từ nông sản. Gần đây, những người đã dừng chân ở Phủ Lý, Hà Nam hay nhắc tới món ăn đặc biệt mà dân dã: bánh cuốn chả nóng.
Bánh cuốn được làm từ gạo tẻ. Gạo ngon được chọn kỹ, ngâm nước rồi xay thành bột nước. Ngày xưa khi muốn ăn bánh cuốn, mẹ tôi phải mang gạo đi xay nhờ bằng cối xay đá.
Những hạt gạo trắng ngậm nước căng mọng được hai thớt cối đá xanh nặng quay chầm chậm nghiền nhuyễn. Tay phải mẹ đều đặn quay cối, tay kia vun gạo xuống và thêm nước vào. Dòng bột trắng ngần chảy đều đặn xuống chậu.
Những người phụ nữ đảm quê tôi mới quen tay thêm nước sao cho vừa, để bột không loãng hoặc đặc quá.
Ở lò tráng bánh cuốn, trên bếp đặt nồi nước to sôi nghi ngút, miệng nồi đặt vừa khít chiếc khuôn tráng bánh bằng vải thật căng. Dụng cụ tráng bánh chỉ là chiếc gáo tròn xinh để múc bột và một thanh tre cật vót thật mỏng. Người tráng bánh giỏi tay thoăn thoắt múc bột đổ vào khuôn, nhanh tay dùng gáo láng bột thật mỏng rồi đậy vung lại. Hơi nước nóng bốc lên làm bột chín. Lát sau mở nắp vung ra, bánh đã chín trong, một tay dùng thanh tre mỏng luồn xuống lấy bánh ra khỏi khuôn, tay kia đổ tiếp mẻ bột mới.
Nói đơn giản vậy và xem người làm nhanh thoăn thoắt thật thích mắt, nhưng nếu bắt tay vào làm thử thì không dễ tí nào. Bánh lấy ra phải không rách, không bị xếp dúm lại. Rồi từng chiếc bánh mỏng tang, trắng muốt óng ả được xếp lần lượt lên thành tệp trong thúng đậy vỉ buồm theo các mẹ các chị ra chợ.
Bánh cuốn Phủ Lý được ăn với chả nướng. Chả được làm từ thịt lợn (heo). Những con lợn nuôi chuồng nhà cho miếng thịt ba chỉ, thịt nạc thăn mềm và khi nướng lên thật thơm ngọt đậm đà. Thịt thái miếng vừa, ướp nước mắm ngon, tiêu, hành tỏi khô, chút xíu đường và chút vừng trắng.
Những chiếc kẹp thịt để nướng chả được chẻ bằng tre còn tươi để khi nướng không bị cháy. Và tôi cảm thấy chất nước từ trong tre tươi tiết ra trên lửa than hoa hồng rực ngấm vào những sợi thịt, làm cho miếng chả thêm ngon ngọt đặc biệt. Những gắp thịt xèo xèo trên bếp than hoa, vàng ruộm, dậy mùi thơm vô cùng hấp dẫn.
Bánh cuốn chả không thể hoàn hảo nếu không nói đến nước chấm. Món nước chấm pha đủ vị mặn ngọt chua cay nhẹ, rắc vào chút tiêu, kèm theo những miếng dưa góp làm từ đu đủ xanh trong, cà rốt đỏ tươi.
Ngày cuối năm về quê, tôi thích theo mẹ vào chợ Bầu - Phủ Lý. Kéo chiếc ghế con ra ngồi trước một hàng bánh cuốn chả, tôi thích thú chờ và ngắm nghía đôi bàn tay cô bán hàng mặn mà đon đả, thoắn thoắt khéo léo gỡ từng lớp bánh trắng mỏng, rắc vào chút hành khô phi vàng thơm, cuốn thành từng chiếc bánh xinh xinh rồi cắt ra đĩa thành miếng vừa ăn.
Cô nhấc những gắp thịt nướng nóng hổi ra khỏi bếp than đỏ, gỡ từng miếng chả sém vàng còn xèo xèo mỡ thả vào bát nước chấm nổi những miếng dưa góp xanh đỏ tươi giòn. Bên cạnh là đĩa rau thơm xanh ngắt thật tươi. Bánh cuốn dẻo đậm đà, chả nướng thơm nức, dưa góp chua giòn, rau thật thơm…
Và đặc biệt là nước chấm được đun ấm nóng! Chuyện "hâm nước mắm” ngày xưa là chuyện cười, nhưng chính món nước chấm nóng đã góp phần làm cho món bánh cuốn chả của Phủ Lý mang hương vị thật đặc trưng. Trong tiết trời lành lạnh, làn khói nướng thịt xanh mờ, tiếng xèo xèo trên bếp than, tiếng lao xao chợ quê… món bánh cuốn chả thành nỗi ám ảnh không thể quên…
Nếu một buổi sáng nào bạn trên đường từ Bắc vào Nam, qua thủ đô khoảng gần 60km là đến lúc ăn sáng được rồi. Bạn dừng chân Phủ Lý nhé, ghé những hàng bánh cuốn chả nóng, chắc chắn sẽ không dễ quên
Nguồn: saigontoserco
