Cá "vàng” trên sông Lô : Sẽ không quá lời khi chúng tôi gọi loài cá chiên, cá bỗng ở đây là cá "vàng”, bởi cá chiên được bán với giá 380.000-400.000 đồng/kg, cá bỗng 150.000 đồng/kg. Bán được một con cá chiên nặng 4-5kg là ngư dân cầm chắc khoản lãi 1 triệu đồng. Trước đây, nhiều bà con làm nghề chài lưới trên sông Lô còn bắt được những con cá chiên nặng 40-50kg. Tuy nhiên, loài cá này rất chậm lớn (1 năm đạt trọng lượng 1-1,5kg), lại bị đánh bắt theo kiểu huỷ diệt (dùng kích điện, mìn) nên càng ngày hiếm, thậm chí có nguy cơ tuyệt chủng. Rất may, nhờ sự sáng tạo của người dân, hai loài cá quý này đã được thả nuôi trong lồng. Những loài cá này ưa nơi nước chảy nên dọc tuyến sông Lô từ thị xã Tuyên Quang tới Na Hang, hiện có khoảng 400-500 lồng nuôi cá bỗng, cá chiên. Theo ông Nguyễn Hữu Tân ở tổ 1, phường Tân Quang (thị xã Tuyên Quang), mặc dù mua cá giống cực khó, nhiều gia đình phải bỏ trống lồng hàng tháng trời nhưng nhà ông có tới 3 lồng cá, trong đó có 200 con cá bỗng và 39 con cá chiên, thu nhập bình quân gần 100 triệu đồng/năm.
Thật may mắn khi trong chuyến đi này, lần đầu tiên chúng tôi được thưởng thức món gỏi làm từ cá bỗng do chính tay ông Tân chế biến. Theo ông Tân, cá bỗng để chế biến món gỏi phải là cá nuôi được 1,5-2 năm, trọng lượng đạt 2,5 - 3kg, thịt chắc. Khi mổ, để thịt cá trắng mà không bị thâm, người ta thường cắt phần đuôi hay phần gáy của cá cho chảy hết máu, sau đó rửa sạch để ráo nước. Thịt cá lọc ra ngâm trong nước được chế từ quả tai chua. Đặc biệt, món gỏi cá bỗng được chế biến theo cách của đồng bào địa phương rất ngon mà không cần tới thính gạo. Phần xương cá băm nhỏ, rang vàng, tán mịn rồi trộn đều với lạc rang giã rối, ăn cùng những lát cá thái mỏng kèm theo gia vị, rau thơm và các loại lá rừng như sung, sấu, vón vén... Để có được một bát nước chấm gỏi cá hấp dẫn, ngoài những gia vị quen thuộc như muối rang, hành củ nướng chín, tỏi, ớt, tiêu, chanh thì hạt dổi hay hạt xẻn là một trong những gia vị không thể thiếu khi thưởng thức món đặc sản này.
Gắp một lát cá bỗng trắng phau, lăn qua chút bột mịn vàng làm từ xương cá, thêm vài hạt lạc rang đem gói cùng rau rừng, chấm với nước gia vị sanh sánh có đủ vị chua, cay, ngọt, bùi, bạn sẽ cảm nhận được hương vị độc đáo của gỏi cá bỗng cũng như tấm lòng thơm thảo của người dân nơi đây. (Internet)