Quảng Nam: Kim Bồng – Mỹ Sơn

Tôi giật mình thức dậy, ngơ ngác không biết mình đang ngủ ở đâu, Cái Bè hay Vĩnh Long?  Căn phòng tối, ánh sáng lờ mờ ban mai xuyên qua khe hở của bức mành rọi lên những con cò con hạc lơ lửng trên tường. Phải mất hết mấy phút tôi mới định thần được mình đang nằm trong phòng ngủ của nhà mình, và mấy con cò con hạc ấy là những tấm ảnh do tôi chụp cách đây vài năm.

Như một giấc mơ, tôi rời Việt Nam.

Như một giấc mơ, tôi trở về Việt Nam.

Ba tuần lễ sau ba mươi hai năm, tôi lại rời Việt Nam một lần nữa.

Hãy Đi Cùng Tôi...

Kim Bồng - Mỹ Sơn

Từ Hội An chúng tôi được chở đi thăm làng mộc Kim Bồng và thánh địa Mỹ Sơn. Chiếc tàu nhỏ chở chúng tôi ra Cửa Đại và cập bến vào một làng nhỏ mang tên Kim Bồng.  Chúng tôi được nhìn thấy những rễ cây, thân cây được bàn tay khéo léo của các nghệ nhân đẽo gọt thành những hình tượng xinh đẹp, những bàn ghế chạm trổ tỉ mỉ. Bên trong một xưởng mộc nóng bức, các nghệ nhân mình trần, cắt, đục, dùi, mài một cách chăm chú và kiên nhẫn. Một chú bé khoảng 13, 14 tuổi ngồi nắn nót mài một hình tượng, mồ hôi lấm tấm trên trán trong không khí nóng bức của buổi trưa nắng gắt.

Nếu Hội An được cho là hải cảng buôn bán phồn thịnh của người Champa thì Mỹ Sơn là nơi thánh địa thiêng liêng của họ.  Ngược thời gian tìm về lịch sử chúng tôi đến Mỹ Sơn vào một buổi sáng tháng Ba nắng gắt. Nắng ở Việt Nam hình như suốt ngày lúc nào cũng gắt, nắng của xứ nằm gần đường Xích Đạo.

Nằm sâu giữa rừng núi là những ngôi đền cổ, điêu tàn theo thời gian và hủy hoại bởi bom đạn.  Trong thời kỳ chiến tranh Nam Bắc,  VC đã dùng những đền đài này làm căn cứ trú ẩn và do đó không tránh khỏi sự oanh tạc của quân đội VNCH và đồng minh.  Một số lớn những ngôi đền đã hoàn toàn bị phá hủy, một số chỉ còn lại đống gạch vụn, đứng vững chỉ còn lại vài ngôi đền điêu tàn, thiếu sự tu bổ. Những ngôi đền cổ này xây bằng gạch, chồng chất gắn chặt nhau bằng một thứ nhựa cây đặc biệt, trường tồn qua bao nhiêu thế kỷ. Những ngôi đền xây bằng gạch đỏ, hình quả núi như Mount Meru, quay mặt về hướng Đông nơi mặt trời mọc. Bên ngoài, chung quanh các ngôi đền được chạm trổ với các hình tượng thần bằng đá. Bên trong chính điện có tượng thần Shiva, tức là thần Phá Hủy.  Người Champa tin tưởng trước khi xây dựng thì phải phá hủy, và thần Shiva, tức là thần Phá Hủy, cũng được họ thờ phượng bên cạnh các thần Uroja, thần sinh đẻ, thần Bradravarman, thần dương vật..., cậu nhỏ hướng dẫn viên tên Spiderman giải thích.

Chân Lạp, Chiêm Thành, Việt Nam, thuở nhỏ học lịch sử tôi rất lấy làm kiêu hãnh vì sự oai hùng của dân tộc Việt. Hôm nay ngồi trên bờ tường đá cũ kỹ lên rêu, giữa rừng cây xanh lá bao phủ, hóng những ngọn gió nhè nhẹ thỉnh thoảng thổi qua, nhìn rặng Trường Sơn bao bọc chung quanh, tôi nghe đâu đây câu hát của bài Hận Đồ Bàn "rừng hoang vu vùi lấp đây bao uất căm hận thù...rừng trầm cô tịch...khóc theo thời gian...hòa bài hận vong quốc ca...Người xưa đâu mà tháp thiêng nay đứng như buồn rầu...nay thấy đây rừng xanh xanh một màu...” và tưởng tượng đến hình ảnh kiêu hùng của Chế Bồng Nga, vị vua cuối cùng của vương quốc Chiêm Thành, và thấm thía nỗi đau của người mất nước.

NGUYỄN THỊ LỆ-LIỄU